U Srbiji se sprovodi Nacionalni program ranog otkrivanja raka debelog creva koji uključuje muškarce i žene uzrasta od 50 do 74 godine.
Veoma jednostavnim testom moguće je otkriti polipe iz kojih može nastati rak. Ovim testom je moguće otkriti rak u početnoj fazi kada je lečenje uspešno.
Stanje u Srbiji
Rak debelog creva je drugi najčešći zloćudni tumor u obolevanju i umiranju. Svake godine od ovog raka oboli približno 4500, a umre više od 3000 ljudi.
Zašto se javlja rak debelog creva?
Tačan uzrok nastanka raka nije u potpunosti jasan. Najčešće se javlja kao posledica dejstva naslednih faktora i faktora sredine, načina ishrane i stila života.
Faktori rizika su ishrana bogata crvenim mesom i životinjskim mastima, pušenje, alkohol, gojaznost i slaba fizička aktivnost.
Ko može da oboli od raka debelog creva?
Od raka debelog creva može da oboli praktično svako, ali se on najčešće javlja kod ljudi između 50 i 74 godine starosti u oba pola.
Koji su simptomi raka debelog creva?
Bolest se dugo razvija bez vidljivih tegoba. Kada se znaci pojave, bolest je već uznapredovala.
Najčešći simptomi raka debelog creva su:
- krvarenje u stolici,
- promene u pražnjenju creva,
- bolovi u trbuhu,
- malokrvnost
- gubitak telesne težine.
Šta je rano otkrivanje raka debelog creva?
Rano otkrivanje (skrining) raka debelog creva podrazumeva testiranje zdravih osoba, bez prisutnih simtoma i znakova bolesti, u cilju otkrivanja promena, najčešće polipa, koje prethode nastanku raka ili raka u ranoj fazi.
Polipi su dobroćudne izrasline u unutrašnjosti creva. U nekim polipima vremenom mogu da nastanu zloćudne promene. Vreme prelaska dobroćudne u zloćudnu promenu meri se godinama. Blagovremenim otkrivanjem i uklanjanjem polipa pre nego što se u njima pojave zloćudne promene, sprečavamo nastanak raka.
Postoji nekoliko načina skrininga. Testiranje uzorka stolice na prisustvo krvi, koja je nevidljiva golim okom, a koja je često prvi znak postojanja polipa ili raka u debelom crevu, najčešće je korišćena metoda.
Sve osobe koje imaju od 50 do 74 godine trebalo bi da urade test na skriveno krvarenje u stolici.
Pozitivan test još ne znači postojanje raka. Osobe kod kojih je test pozitivan upućuju se na kolonoskopiju, kako bi se otkrio uzrok krvarenja – dobroćudni polip, maligna bolest ili neko drugo oboljenje debelog creva. Ukoliko je test negativan, ponovo testiranje na skriveno krvarenje u stolici radi se nakon dve godine.
Imunohemijski test za rano otkrivanje skrivene krvi u stolici
Rano otkrivanje raka debelog creva znatno uvećava šanse za preživljavanje pacijenata. Imunohemijski test je jedan od testova koji kod zdravih osoba otkriva skrivene tragove krvi u stolici kao prve znakove bolesti.
Ovaj metod pregleda stolice je brz, jednostavan i jeftin. Sprovodi ga osoba sama, kod kuće, a rezultate testa tumači lekar.
Osobe kod kojih je test pozitivan upućuje se na kolonoskopiju kako bi se utvrdio uzrok krvarenja.
Šta je kolonoskopija?
Kolonoskopija je pregled debelog creva, koji se radi posle dobijenog pozitivnog rezultata pregleda stolice na skriveno krvarenje, a u cilju ranog otkrivanja raka.
Domovi zdravlja koji su uključeni u skrining program:
- Zemun
- Voždovac
- Čukarica
- Barajevo
- Sopot
- Mali Iđoš
- Novi Bečej
- Sečanj
- Pančevo
- Sremska Mitrovica
- Valjevo
- Kragujevac
- Topola
- Knić
- Niš
- Doljevac
- Kraljevo
- Kosjerić
- Požega
- Leskovac
- Lebane
- Medveđa
- Vlasotince sa Crnom Travom
- Sombor
- Ivanjica
- Lučani
- Ćuprija
Više informacija možete dobiti od svog lekara opšte prakse u domu zdravlja ili na internet prezentaciji Kancelarije za skrining Instituta za javno zdravlje „Dr Milan Jovanović Batut“ (link)
